Tarih kitaplarının tozlu sayfalarından fırlayıp günümüz kahve sohbetlerinin ortasına oturmuş bir figür düşünün… Kim mi? Elbette, “devrim” kelimesiyle yan yana anıldığında akla gelen ilk isimlerden biri: Deniz Gezmiş! Ama hadi bugün bu konuyu ciddi bir tarih dersi gibi değil, biraz gülümseyerek, biraz da “acaba gerçekten devrimci mi?” diye kafa kaşıyarak ele alalım. Çünkü bazı konular var ki, en iyi mizahla düşünülür.
Bir Devrimcinin Anatomisi: Deniz Gezmiş Kimdi?
Öncelikle hızlı bir özet geçelim: Deniz Gezmiş, 1947 doğumlu, Türkiye’de 1968 kuşağının en bilinen öğrenci liderlerinden biri. Üniversite yıllarında sosyalist düşüncelerle tanıştı, protestolar düzenledi, işgaller organize etti ve sonunda 1972’de idam edildi. Evet, hikâye biraz dramatik… Ama biz bugün bu hikâyeyi hafif bir tebessümle ele alacağız çünkü “devrim” kelimesinin anlamını mizahi bir süzgeçten geçirmek, meseleyi daha anlaşılır kılabilir.
Erkeklerin Stratejik Beyinleri: “Devrim Planı Hazırsa Hadi Başlayalım”
Erkeklerin dünyasında işler genellikle bir stratejiyle ilerler. Deniz Gezmiş de tam olarak bu profilin temsilcisiydi: plan yaptı, örgüt kurdu, manifesto yazdı, taktik belirledi. Kısacası, “Düzeni değiştireceksen önce bir yol haritası çıkar” mottosunu benimsemişti. O kadar stratejik davrandı ki, devlet bile onun planlarını anlamaya çalışırken bir süre ne yapacağını şaşırdı.
Bir erkek gözünden bakarsak: “Evet kardeşim, adam devrimci çünkü planı var, ideali var, amacı belli. Bu iş spontane olmaz.” Haksız da sayılmazlar. Devrim dediğin şey, sabah kahvaltısında alınan ani bir kararla yapılmaz. (Kahvaltıda simitle çay içenlerin devrim yaptığı görülmemiştir, en azından henüz.)
Kadınların Empatik Gücü: “Devrim, İnsan İçin Yapılır”
Gelelim kadınların dünyasına… Kadınlar için devrim, yalnızca bir siyasi hareket değil, daha adil, daha eşit ve daha insani bir düzen kurma çabasıdır. Deniz Gezmiş’in mücadelesini bu gözle okuduğumuzda, aslında onun da temel motivasyonunun insanlara daha iyi bir gelecek sunmak olduğunu görürüz. Üniversite gençliği için özgürlük, emekçiler için hak, toplum için eşitlik…
Empatik bir bakış açısıyla bakıldığında sorunun cevabı nettir: “Elbette devrimci, çünkü amacı sadece düzeni yıkmak değil, insanı merkeze alan bir dünya kurmaktı.” Kadınların ilişkisel yaklaşımı burada devreye girer; mesele sadece politik değil, aynı zamanda insani bir meseledir.
Devrim Nedir, Ne Değildir?
“Devrim” kelimesi çoğu zaman sadece hükümet devirmek gibi algılansa da, sosyolojik olarak baktığımızda köklü bir toplumsal dönüşümü ifade eder. Yani devrimci olmak, sadece pankart taşımak ya da slogan atmak değildir; mevcut düzenin insanlara zarar verdiğini düşünüp daha iyisini hayal etmektir. Bu bağlamda Deniz Gezmiş, yalnızca silahlı mücadele ile değil, fikirleriyle de bir devrimciydi.
Mizahın Penceresinden: Devrimci mi, Yoksa “İdealist Abi” mi?
Bazıları için Deniz Gezmiş “devrimci” sıfatının hakkını veren bir figürdür. Bazıları içinse biraz “romantik bir idealist”, hatta “ülkeyi kurtarma sevdasına kapılmış genç bir asi.” Gerçek şu ki, bu tartışma hiç bitmeyecek. Ama belki de en doğru cevap, bu iki tanımın birleşiminde yatıyor: O, idealleri uğruna mücadele eden ve bu uğurda bedel ödeyen bir figürdü. Yani hem devrimciydi, hem de “ülkeyi kurtarma planı yapan arkadaş grubu lideri.”
Biraz da Biz Düşünelim: Devrim Sadece Sokakta mı Yapılır?
21. yüzyılda devrim belki de artık sadece meydanlarda yapılmıyor. Dijital dünyada fikir üreterek, toplumsal cinsiyet eşitliği savunarak, çevre için ses çıkararak da devrimci olmak mümkün. Peki o hâlde sizce Deniz Gezmiş bugünün dünyasında yaşasaydı, bir blog açıp fikirlerini paylaşır mıydı? Yoksa hâlâ sokaklarda mı olurdu?
Sonuç: Devrim Bir Tutkudur, Mizah da Onu Anlamanın Yolu
Deniz Gezmiş’in devrimciliği sadece tarih kitaplarında değil, hâlâ zihinlerimizde tartışılıyor. Kimi onu kahraman olarak görür, kimi eleştirir. Ama gerçek şu ki, onun hikâyesi hâlâ insanları düşündürmeye ve ilham vermeye devam ediyor. Belki de en devrimci şey, onun gibi insanların cesaretini bugün mizah yoluyla yeniden anlamak ve tartışmaktır.
Şimdi sıra sizde: Sizce Deniz Gezmiş devrimci miydi, yoksa sadece döneminin idealist bir genci mi? Yorumlara yazın, birlikte güle güle tartışalım!